U Srbiji kao Dan prosvetnih radnika prihvaćen je Mitrovdan, za koji se veruje da je dan rođenja Vuka Stefanovića Karadžića.
Vuk Stefanović Karadžić je bio filolog, reformator srpskog jezika, sakuplјač narodnih umotvorina i pisac prvog rečnika srpskog jezika. Vuk je najznačajnija ličnost srpske književnosti prve polovine 19. veka.
Vukovim reformama u srpski jezik je uveden fonetski pravopis, a srpski jezik je potisnuo slavenosrpski jezik koji je u to vreme bio jezik obrazovanih lјudi.
Rođen je u porodici u kojoj su deca umirala, pa je po narodnom običaju, dobio ime Vuk kako mu veštice i duhovi ne bi naudili. Nјegova porodica se doselila iz Crne Gore, iz Drobnjaka.
Pisanje i čitanje je naučio od rođaka Jevte Savića Čotrića, koji je bio jedini pismen čovek u kraju. Obrazovanje je nastavio u školi u Loznici, ali je nije završio zbog bolesti. Školovanje je kasnije nastavio u Manastiru Tronoši. Kako ga u manastiru nisu učili, nego terali da čuva stoku, otac ga je vratio kući.
Na početku Prvog srpskog ustanka, Vuk je bio pisar kod cerskog hajdučkog harambaše Đorđa Ćurčije. Iste godine je otišao u Sremske Karlovce da se upiše u gimnaziju, ali je s 19 godina bio prestar. Jedno vreme je proveo u tamošnjoj bogosloviji, gde je kao profesor radio Lukijan Mušicki.
Ne uspevši da se upiše u karlovačku gimnaziju, odlazi u Petrinje, gde je proveo nekoliko meseci učeći nemački jezik. Kasnije stiže u Beograd da upozna Dositeja Obradovića, učenog čoveka i prosvetitelјa. Vuk ga je zamolio za pomoć kako bi nastavio s obrazovanjem, ali ga je Dositej odbio.
Kad je Dositej otvorio Veliku školu u Beogradu, Vuk je postao njen đak. Ubrzo je oboleo i otišao na lečenje u Novi Sad i Peštu, ali nije uspeo da izleči bolesnu nogu, koja je ostala zgrčena. Hrom, Vuk se 1810. vratio u Srbiju. Pošto je kraće vreme u Beogradu radio kao učitelј u osnovnoj školi, Vuk je s Jevtom Savićem prešao u Negotinsku krajinu i tamo obavlјao činovničke poslove.
Nakon propasti ustanka 1813. Vuk je s porodicom prešao u Zemun, a odatle odlazi u Beč. Tu se upoznao s Bečlijkom Anom Marijom Kraus, kojom se oženio. Vuk i Ana imali su mnogo dece od kojih su svi, osim kćerke Mine i sina Dimitrija, umrli u detinjstvu i ranoj mladosti (Milutin, Milica, Božidar, Vasilija, dvoje nekrštenih, Sava, Ruža, Amalija, Aleksandrina).
U Beču je, takođe, upoznao Jerneja Kopitara. njegovu pomoć i savete, Vuk je počeo sa sakuplјanjem narodnih pesama i s radom na gramatici narodnog govora. Godine 1814. u Beču je objavio zbirku narodnih pesama koju je nazvao „Mala prostonarodna slaveno-serbska pjesnarica”. Iste godine je Vuk objavio „Pismenicu serbskoga jezika po govoru prostoga naroda napisanu”, prvu gramatiku srpskog jezika na narodnom govoru.
Iduće godine je izdao drugu zbirku narodnih pesama pod imenom „Narodna serbska pesnarica”. Zbog problema s knezom Milošem Obrenovićem, bilo mu je zabranjeno da štampa knjige u Srbiji, a jedno vreme i u austrijskoj državi. Svojim dugim i plodnim radom stiče brojne prijatelјe, pa i pomoć u Rusiji, gde je dobio stalnu penziju 1826. U porodici mu je ostala živa samo kćerka Mina Karadžić.
Pored rada na reformi srpskog jezika i prikuplјanju narodnih umotvorina, Vuk Karadžić se bavio i istoriografskim radom. Kao učesnik Prvog srpskog ustanka, Vuk je spremio ogroman materijal o događajima sve do 1814, kao i o vladavini kneza Miloša Obrenovića. Godine 1828. je objavio rad „Miloš Obrenović knjaz Serbiji”. Od obilne građe o Prvom srpskom ustanku, Vuk je izdao samo jedan deo „Pravitelјstvujušči sovjet serbski…”, u kome je opisao najvažnije bitke iz Prvog srpskog ustanka i neslogu između srpskih starešina.
Najistaknutije vođe Prvog srpskog ustanka Vuk je opisao u nekoliko istorijskih monografija. Tu su obuhvaćeni Hajduk Velјko Petrović, Miloje Petrović, Milenko Stojković, Petar Dobrnjac, Hadži Ruvim…
Od 1814. do 1847. godine Vukova pobeda nije bila izvesna. Iako je njegov rad naišao na odobravanje evropskih filologa i lingvista, on je među samim Srbima imao žestoke protivnike, koji su mu prigovarali da njima ne treba prosti, govedarski jezik. Slamajući protivnike u polemikama i štampajući srpske narodne umotvorine, kojima se oduševlјavala cela Evropa, pa čak i najveći evropski pesnik toga vremena Nemac Gete, Vuk je svojim protivnicima sve više dokazivao da nisu u pravu.
Vuk je umro u Beču. Posmrtni ostaci preneseni su u Beograd 12. oktobra 1897. i uz velike počasti sahranjeni u porti Saborne crkve, pored Dositeja Obradovića.
Извор Википедија
Vuk Stefanović Karadžić je bio filolog, reformator srpskog jezika, sakuplјač narodnih umotvorina i pisac prvog rečnika srpskog jezika. Vuk je najznačajnija ličnost srpske književnosti prve polovine 19. veka.
Vukovim reformama u srpski jezik je uveden fonetski pravopis, a srpski jezik je potisnuo slavenosrpski jezik koji je u to vreme bio jezik obrazovanih lјudi.
Rođen je u porodici u kojoj su deca umirala, pa je po narodnom običaju, dobio ime Vuk kako mu veštice i duhovi ne bi naudili. Nјegova porodica se doselila iz Crne Gore, iz Drobnjaka.
Pisanje i čitanje je naučio od rođaka Jevte Savića Čotrića, koji je bio jedini pismen čovek u kraju. Obrazovanje je nastavio u školi u Loznici, ali je nije završio zbog bolesti. Školovanje je kasnije nastavio u Manastiru Tronoši. Kako ga u manastiru nisu učili, nego terali da čuva stoku, otac ga je vratio kući.
Na početku Prvog srpskog ustanka, Vuk je bio pisar kod cerskog hajdučkog harambaše Đorđa Ćurčije. Iste godine je otišao u Sremske Karlovce da se upiše u gimnaziju, ali je s 19 godina bio prestar. Jedno vreme je proveo u tamošnjoj bogosloviji, gde je kao profesor radio Lukijan Mušicki.
Ne uspevši da se upiše u karlovačku gimnaziju, odlazi u Petrinje, gde je proveo nekoliko meseci učeći nemački jezik. Kasnije stiže u Beograd da upozna Dositeja Obradovića, učenog čoveka i prosvetitelјa. Vuk ga je zamolio za pomoć kako bi nastavio s obrazovanjem, ali ga je Dositej odbio.
Kad je Dositej otvorio Veliku školu u Beogradu, Vuk je postao njen đak. Ubrzo je oboleo i otišao na lečenje u Novi Sad i Peštu, ali nije uspeo da izleči bolesnu nogu, koja je ostala zgrčena. Hrom, Vuk se 1810. vratio u Srbiju. Pošto je kraće vreme u Beogradu radio kao učitelј u osnovnoj školi, Vuk je s Jevtom Savićem prešao u Negotinsku krajinu i tamo obavlјao činovničke poslove.
Nakon propasti ustanka 1813. Vuk je s porodicom prešao u Zemun, a odatle odlazi u Beč. Tu se upoznao s Bečlijkom Anom Marijom Kraus, kojom se oženio. Vuk i Ana imali su mnogo dece od kojih su svi, osim kćerke Mine i sina Dimitrija, umrli u detinjstvu i ranoj mladosti (Milutin, Milica, Božidar, Vasilija, dvoje nekrštenih, Sava, Ruža, Amalija, Aleksandrina).
U Beču je, takođe, upoznao Jerneja Kopitara. njegovu pomoć i savete, Vuk je počeo sa sakuplјanjem narodnih pesama i s radom na gramatici narodnog govora. Godine 1814. u Beču je objavio zbirku narodnih pesama koju je nazvao „Mala prostonarodna slaveno-serbska pjesnarica”. Iste godine je Vuk objavio „Pismenicu serbskoga jezika po govoru prostoga naroda napisanu”, prvu gramatiku srpskog jezika na narodnom govoru.
Iduće godine je izdao drugu zbirku narodnih pesama pod imenom „Narodna serbska pesnarica”. Zbog problema s knezom Milošem Obrenovićem, bilo mu je zabranjeno da štampa knjige u Srbiji, a jedno vreme i u austrijskoj državi. Svojim dugim i plodnim radom stiče brojne prijatelјe, pa i pomoć u Rusiji, gde je dobio stalnu penziju 1826. U porodici mu je ostala živa samo kćerka Mina Karadžić.
Pored rada na reformi srpskog jezika i prikuplјanju narodnih umotvorina, Vuk Karadžić se bavio i istoriografskim radom. Kao učesnik Prvog srpskog ustanka, Vuk je spremio ogroman materijal o događajima sve do 1814, kao i o vladavini kneza Miloša Obrenovića. Godine 1828. je objavio rad „Miloš Obrenović knjaz Serbiji”. Od obilne građe o Prvom srpskom ustanku, Vuk je izdao samo jedan deo „Pravitelјstvujušči sovjet serbski…”, u kome je opisao najvažnije bitke iz Prvog srpskog ustanka i neslogu između srpskih starešina.
Najistaknutije vođe Prvog srpskog ustanka Vuk je opisao u nekoliko istorijskih monografija. Tu su obuhvaćeni Hajduk Velјko Petrović, Miloje Petrović, Milenko Stojković, Petar Dobrnjac, Hadži Ruvim…
Od 1814. do 1847. godine Vukova pobeda nije bila izvesna. Iako je njegov rad naišao na odobravanje evropskih filologa i lingvista, on je među samim Srbima imao žestoke protivnike, koji su mu prigovarali da njima ne treba prosti, govedarski jezik. Slamajući protivnike u polemikama i štampajući srpske narodne umotvorine, kojima se oduševlјavala cela Evropa, pa čak i najveći evropski pesnik toga vremena Nemac Gete, Vuk je svojim protivnicima sve više dokazivao da nisu u pravu.
Vuk je umro u Beču. Posmrtni ostaci preneseni su u Beograd 12. oktobra 1897. i uz velike počasti sahranjeni u porti Saborne crkve, pored Dositeja Obradovića.
Извор Википедија
RSS Feed
